प्रथमः पाठः शब्दपरिचयः

स्वराः
अश्वः - घोड़ा
आम्रम् - आम
इष्टिका - ईट
ईशः - ईश्वर
उष्ट्र - ऊँट
ऊर्णा - ऊन
ऋषिः - ऋषि
एणः - बारहसिंगा
ऐन्द्रजालिकः - जादूगर
ओष्ठौ - ओठ
औषधम् - औषधि
व्यञ्जनानि
कमलम् - कमल
खड्गः - तलवार
गणेशः - गणेश
घटः - घड़ा
गङ्गा - गंगा
चक्रम - पहिया
छत्रम् - छतरी
जलयानम् - पानी का जहाज
झरः - झरना
चञ्चुः - चोंच
टङ्कणयन्त्रम् - मुद्रण करने की मशीन
ठठकः - ठठेरा
डमरूः - डमरु
ढौलः - ढोलक
बाणः - तीर
थः - पहाड़ी
दर्पणः - आइना
धनुः- धनुष
नरेशः - राजा
पर्णम् - पत्ता
फणी - फन
बकः - बगुला
भल्लूकः - भालू
मयूरः - मोर
यज्ञः - यज्ञ
रथः - रथ
लड्डूः - लड्डू
वट्ः - बरगद का पेड़
शशकः - खरगोश
षट्पदः - छः पैरो वाला जीव
सरः - तालाब
हलम् - हल

संयुक्त व्यञ्जनानि
क्षत्रियः - वीर क्षत्रीय
त्रसम् - बगीचा
ज्ञानी - ज्ञानी

अभ्यास

प्रश्न 1. चित्राणि दृष्ट्वा नामानि लिखत-

प्रश्न -2 कोष्ठात् उचितं शब्दं चित्वा चित्रानुसारं लिखत -
(गणेशः ,ओष्ठौ ,मयूरः ,फणी ,ऋषि ,बकः ,झरः ,रथः)

प्रश्न 3. अधोलिखितानां शब्दानां वर्णान् पृथक् पृथक् लिखत -
यथा - मयूरः - म्+अ+य्+ऊ+र्+अ+ः
चटका - च्+अ+ट्+अ+ क्+आ
नरेशः - न्+अ+र्+ए+श्+अ+ः
पत्रम् - प्+अ+त्+र्+अ+म्
दर्पणः - द्+अ+र्+प्+अ+ण्+अ+ः
घटः - घ्+अ+ट्+अ+ः

प्रश्न 4. रिक्तस्थानानि पूरयत -
यथा - दर्पणः - दर्पण 1.जलयानम्
2. शशकः
3. गणेशः
4. चक्रम्
5. इष्टिका

प्रश्न 5. वर्णमालानुसारक्रमेण स्थापत्य -
ऊर्णा, बकः, औषधम्, हलम्, सरः, मयूरः, रथः, आम्रम् , घटः, कमलम्
उत्तरम् - आम्रम्, ऊर्णा, औषधम्, कमलम्, घटः, बकः, मयूरः, रथः, सरः, हलम्।

संस्कृत के इन 👇 प्रकरणों को भी पढ़िए।।
1. लोकहितम मम करणीयम्- पाठ का हिंदी अनुवाद (कक्षा- 8)
2. वन्दना श्लोकों का हिन्दी अनुवाद (कक्षा 8 वीं) संस्कृत

विद्यार्थियों, आशा है यह प्रकरण अभ्यास को हल करने में आपको काफी महत्वपूर्ण और उपयोगी लगा होगा। धन्यवाद।
RF Temre
infosrf.com